Κείμενα

  • Οπως όπως

      Πλάι στους, σχεδόν αποκλειστικά αγγλικούς, όρους του ποδοσφαίρου - το άουτ, το πέναλτι, το σουτ, το οφσάιντ κ.ο.κ - υπάρχει και ένας ελληνικός. Ελληνικότατος: Το «όπως όπως». Συχνότατα αναφερόμενο στις ραδιοφωνικές περίγραφες ποδοσφαιρικών αγώνων, παλαιοτέρων εποχών, είναι η αλήθεια. Κυρίως για να περιγράψει ενέργειες της τελευταίας στιγμής των αμυντικών παικτών, ή των τερματοφυλάκων των ομάδων: «Απέκρουσε όπως όπως»… «έδιωξε… όπως όπως»… «Έσωσε όπως όπως» κ.ο.κ… Μου το θύμισε παλαιός σπουδαίος μας φιλόλογος, αν και αλλού αναφερόμενος…: Για εμάς τους παλαιότερους, αυτό το «όπως όπως» ηχεί οικεία και απηχεί πολλ...
  • «Αληπασαλήδες» και «καπάκια»

      Ενας τίτλος που θα ταίριαζε στο κείμενο που ακολουθεί: «Ηρωες-αγωνιστές του ’21 – Η “καλή” και η “ανάποδή” τους». Ο λόγος, για το εντόνως αμφίθυμο «Εγώ» πολλών πρωταγωνιστών του ξεσηκωμού του ’21, των κλεφταρματολών της Ρούμελης, ειδικότερα.  Παρόλο που η επίσημη ιστοριογραφία είθισται να αναδεικνύει την «καλή» πλευρά τους, υπάρχουν δυνατές ιστορικές φωνές, όπως για παράδειγμα του Β. Καραποστόλη και του Κ. Παπαγιώργη, οι οποίοι δεν αποφεύγουν σε κείμενά τους να καταδείξουν και την «ανάποδή» τους. Θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι μια ακηλίδωτη συμπεριφορά, ακόμα και εθνική καθαρότητα, θα ήταν δύσκολο να εντοπιστ...
  • Έρχεται ο Γούλας

    «...Φτάνει ο Γούλας. Αλλοίμονο να χάσεις τέτοιο γεγονός. Πρώτη κόρνα από το Ντούσκο. Αραιά αραιά ξεπροβάλλουν ένας ένας οι χωριανοί. Άλλος με γκλίτσα, άλλος χωρίς, άλλος νέος, άλλος μεγαλύτερος και χαζοκουβεντιάζοντας ανεβαίνουν στο πεζοδρόμιο του μαγαζιού. Δεύτερη κόρνα πιo δυνατή, λίγο πριν τον Αη-Θανάση. Πανζουρλισμός. Σηκώνεται σκόνη σύννεφο από τα φρεναρίσματα που έκαναν τα ποδάρια των παιδιών, που καταφθάνουν τρεχάτα απ’ όλα τα σοκάκια, άλλα πλυμένα κι άλλα βρώμικα από τα παιχνίδια στα ρέματα. Έτσι τρεχάτες φτάνουν και οι κυράδες. Ανασκουμπωμένες και αναψοκοκκινισμένες. Οι περισσότερες έχου...
  • Γουρονοχαρές εν όψει: Θυμόμαστε (και ακούμε) τον Επίκουρο

    Με την προσδοκία το πνεύμα των Χριστουγέννων να αρχίσει να κατακλύζει σιγά σιγά τις καρδιές μας, επανέρχομαι, όπως ο τίτλος προαναγγέλλει, με εορταστική διάθεση. Με τις απανωτές γαστρονομικές προκλήσεις του εορταστικού δωδεκαήμερου μπροστά μας, ένας «οδηγός επιβίωσης», το κείμενο που ακολουθεί. Ο Επίκουρος έχει τις απαντήσεις. Καλή ανάγνωση, Γ.                                  Γουρονοχαρές εν όψει: Θυμόμαστε (και ακούμε) τον Επίκουρο   Για μια χρονιά ακόμα, η έλευση των εορτών μοιάζει ανήμπορη να άρει τη γενική δυσθυμία. Ο μέσος Έλληνας αγωνίζεται και φέτος να διασώσει ίχνη από την εορτινή καταναλωτική του αξιοπρέπεια παλαιότερων ετών. Μετεωρίζεται ανάμεσα στο πνεύμα των εορτών, που αποζητά μία, στοιχειώδη έστω, ευφορική διάθεση και στην ανελαστική παρέκκλιση από άλλες ασφυκτικέ...
  • Τα νέα σιδερένια αλέτρια και τα… συνεταιρικά παιδικά πατίνια

    Eκτός από τα μουλάρια, (με τα οποία ασχοληθήκαμε στο κείμενο του περασμένου Σαββάτου), η αμερικανική βοήθεια συμπεριελάμβανε (τί καίριο, αρχετυπικό παραγωγικό δίδυμο!) και τα νέας γενιάς μεταλλικά αλέτρια: ένα δίδυμο που θα σηματοδοτούσε την απαρχή της μεταπολεμικής προόδου της χώρας και των μετέπειτα δεκαετιών. Ωστόσο, δεν ήταν μόνο οι νοικοκυραίοι -πατεράδες μας που χάρηκαν εκείνα τα σωτήρια εργαλεία, που τόσο πολύ θα αξιοποιούσαν τον μόχθο τους. Εξίσου τα χαρήκαμε και εμείς, τα παιδιά εκείνης της εποχής. Ο λόγος; Μια ροδίτσα που είχαν βιδωμένη πάνω τους και που αφαιρώντας την, αποκτούσαμε το...
  • Ωδή στα μουλάρια της ειρήνης

      Μια από τις κυριότερες φθινοπωρινές (καλή ώρα) εργασίες της επαρχιακής επικράτειας -και του δικού μας χωριού βεβαίως- ήταν και συνεχίζει να είναι η τοπική ξύλευση για τις ανάγκες του επερχόμενου χειμώνα.Με αυτή την ευκαιρία, το σημερινό κείμενο είναι αφιερωμένο στους αλλοτινούς και ξεχασμένους, αφανείς και αναπόσπαστους συμπαραστάτες κάθε αγροτικού νοικοκυριού, που νοσταλγικά θυμόμαστε οι μεγαλύτεροι, και για τους οποίους όλο και κάτι θα έχουν ακούσει οι νεότεροι: Μιλάω για τα άλογα, τα γαϊδούρια και τα μουλάρια, που πέρασαν από τα σπίτια μας. Τα, ούτω καλούμενα σήμερα, ζώα εργασίας.Ο λόγος, όμως, σήμ...
  • Πώς σώθηκε το Σταμοκωσταίϊκο σπίτι

      Μια ζωντανή μαρτυρία του Λάκη Σταμοκώστα, όπως δημοσιεύθηκε, σε συμπτυγμένη μορφή, στην εφημερίδα «Καθημερινή» της 28ης Οκτωβρίου, με τίτλο «Όταν πυρπόλησαν το χωριό μας». Παραθέτω το κείμενο της «Καθημερινής»: ΓΙΩΡΓΟΣ Ι. ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ 28.10.2022 • 22:36 Όταν πυρπόλησαν το χωριό μας Επ’ ευκαιρία της εθνικής εορτής, μια αφήγηση – χρονικό της πυρπόλησης των χωριών της Δυτικής Φθιώτιδας από τους Γερμανούς, όπως το έζησε ένα εφτάχρονο παιδί. Μια ζωντανή μαρτυρία, του φίλου – συγχωριανού μου, Βασίλη Σταμοκώστα. Η αφήγηση του Βασίλη: «Γεννήθηκα στο χωριό Φτέρη Φθιώτιδας. Ήμουνα εφτάχρονος τότε και, όπως και τα άλλα...
  • Έπος του’40: Τί απέμεινε από τη μεγάλη στιγμή; -Μια συναισθηματική αποτίμηση

      Λένε ότι η ιστορία είναι συχνά άδικη προς ορισμένα ιστορικά γεγονότα. Τρανταχτό παράδειγμα το Έπος του ’40. Αρκούντως συναισθηματικά τα όσα θα διαβάσετε παρακάτω, υπηρετούν ακριβώς αυτό το ιστορικό αναπάντητο: Πώς, δηλαδή, ένα δημιούργημα μιας στιγμής ανεπανάληπτης, ένα φαινόμενο,  ψυχολογικά και ιστορικά απροσδόκητο, ξεχάστηκε, σχεδόν σα να μην υπήρξε ποτέ. Τι απέμεινε από τη λάμψη του μεγάλου συμβάντος; Πόσοι από τους παλιότερους και πόσοι νεότεροι, ενήμεροι αυτοί από τις διηγήσεις των μεγαλύτερων, θυμούνται σήμερα τους περήφανους μαχητές, που ταπεινωμένοι στη συνέχεια με την κατάρρευση του μετώπου, έφταναν...
  • Αφήγηση Λουκά Βασ. Ψαλίδα, Μακρακώμη. 2019.

    Συμμαθητής μου ο Λουκάς στο Γυμνάσιο Σπερχειάδας ανταμώσαμε στην πλατεία Μακρακώμης και ως συνήθως αρχίσαμε να αναπολούμε τα παλιά . Μεταξύ των ενδιαφερόντων, και η περίοδος της Κατοχής. Κάναμε ιδιαίτερη αναφορά στον Αύγουστο του 1944 που οι Γερμανοί έκαψαν τα χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας και σκότωναν όποιον έβρισκαν μπροστά τους. Πως ο κόσμος πανικόβλητος εγκατέλειπε τα σπίτια του και έτρεχε στα βουνά για να σωθεί. Του είπα πως θυμάμαι τον πατέρα του που είχε κάρο ήρθε στη Φτέρη οικογενειακώς στο σπίτι του Χρήστου Λαγού (Κουμπουρλή), δίπλα στο δικό μου, με προοπτική για Άνω Φτέρη και βλέπουμε...
  • Έπος του ’40: Το πλέξιμο ως πατριωτική πράξη

    Πρωταγωνιστές της Ιστορίας είναι τα πρόσωπα ή οι μάζες; Όπως κι αν έχει, η πόλωση- τα δίπολα γενικώς- μας πηγαίνουν πολύ. Δυο απ’ αυτά: Το πρώτο, ποιος είπε το Όχι; ο Μεταξάς ή ο Λαός. Το δεύτερο, εμπνεύστηκαν οι Ελληνίδες από τις βασιλικές εκκλήσεις της Φρειδερίκης, επί κεφαλής της οργάνωσης «Η Φανέλα του Στρατιώτου», ή εκείνες αγκάλιασαν αυθορμήτως την ευκαιρία να συμπαρασταθούν στους ήρωες της Αλβανίας με όπλο τις βελόνες τους; Η επικρατούσα άποψη για το πρώτο δίπολο είναι ότι η μια πλευρά παρέσυρε την άλλη: Έπρεπε πρώτα να υπάρξει η σθεναρή, περήφανη και αποφασιστική απάντηση του κυβερνήτη στ...
  • Το ούζο, το τσίπουρο και η πόση τους: ένα φλερτ, «εν αναμονή»

    Τα ρακαριά πήραν φωτιά. (Καλές δουλειές Γιάννη Κ.). Με αυτή την ευκαιρία, το σημερινό κείμενο – ένας, οδηγός (ας μου επιτραπεί). Τα παλιότερα χρόνια, Μεσολογγίτες έμποροι κρασιών, όταν πήγαιναν στα χωριά για να αγοράσουν κρασί από τους μικροπαραγωγούς της περιοχής, έπαιρναν μαζί τους αυγοτάραχο- το άριστο τοπικό του παρασκεύασμα. Πριν από την γευστική δοκιμή των κρασιών που θα ακολουθούσε, έκοβαν και μοίραζαν, από λίγο εν είδει μεζέ, σε όλους τους χωριάτες -θαμώνες του καφενείου, όπου θα γίνονταν η συναλλαγή. Όταν έφερνε ο κάθε αγρότης το κρασί του για να το δοκιμάσουν, όλοι οι παρεβρισκόμενοι πο...
  • «Απ΄ τη Σμύρνη έρχομαι... »

      Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2022 στο Συνεδριακό Κέντρο Σπερχειάδας. Ιστορικολαογραφική εκδήλωση επετειακής μνημοσύνης του Δήμου Μακρακώμης, αφιερωμένη στην τραγωδία της Σμύρνης και στην κληρονομιά της.  Κείμενα- επιμέλεια: Βασίλης Κανέλλος Παρουσίαση: Αλέξανδρος Ντζούνας Συμμετείχε ο Λαογραφικός-Χορευτικός Όμιλος Σπερχειάδας                                    Η κεντρική ομιλία της εκδήλωσης                        Απ΄ τη Σμύρνη έρχομαι να βρω παρηγοριά...    Σεπτέμβριος 1922. 300.000 ανθρώπινες φιγούρες έχουν κουρνιάσει τροµοκρατηµένες, η μία δίπλα στην άλλη, στην προκυµαία της Σµύρνης. Τα βλέµµατα απλανή. Κοιτούν προς τον ορίζοντα, χωρίς πλέον να περιµένουν κάτι. Ζουν, αλλά είναι σαν να έχουν πεθάνει. Η ψυχή τους δεν βρισκόταν μέσα σ...
  • Όταν την «ευγενή» καταγωγή διαδέχεται η λαϊκή σεβαστική αρχοντιά

      Ένα αρχοντικό, κατάλοιπο μνημείο της τάξης των «ευγενών» αρχόντων -μελών του Libro d' oro του νησιού με ρίζες στην αντικρινή Ιταλία των δόγηδων και η ταπεινή σημερινή ιδιοκτήτριά του είναι οι πρωταγωνιστές στο κείμενο που ακολουθεί. Τόπος και χρόνος: Τα Κύθηρα στις φετινές διακοπές μας. Θαμπωμένοι, πρώτα, από την εξωτερική ομορφιά του σπιτιού, ενδιαφερθήκαμε γι’ αυτό. Ένα σκουροκόκκινο, σιωπηλό και ρωμαλέο αρχιτεκτόνημα, σκαρφαλωμένο στην ανηφόρα, το μοναδικό με κήπο και μαντεμένια αυλόπορτα, μια παραφωνία αυτή μέσα στο πανταχού παρόν λευκό. Θυμάμαι το φούλι στη γλάστρα, τα χρωματιστά πλακάκια, τις νωθρές γάτ...
  • Οι πρωταθλητές εθνικής ευεργεσίας

      Επ’ ευκαιρία της σημερινής (επίκαιρης, 30/9) ημέρας μνήμης των εθνικών ευεργετών, μια αναφορά στην ανεπανάληπτη δοτικότητα των πρωταθλητών της μεγάλης κλίμακας εθνικής ευεργεσίας του 19ου αιώνα.  H επιστολή μου εκπορεύτηκε και τελικά βασίστηκε, σχεδόν εξ ολοκλήρου, στο σπουδαίο βιβλίο του Β. Καραποστόλη: «Διχασμός και εξιλέωση», εκδ. Πατάκη. Κάθε δική μου προσθήκη θα περίσσευε.  Το πώς «φτιάχνεται» η πατρίδα είναι το ζήτημα και όχι το πώς γεννιέται, θα πει ο Μακρυγιάννης, καθώς τον νικηφόρο αγώνα έπρεπε να διαδεχθεί ο μόχθος.  Ομως, αυτό θα ήταν άδικο να το περιμένει κανείς από ανθρώπους που μόλις είχαν βγει από τα χαλάσμ...
  • Ο Ιππόλυτος και η Θεοδώρα από το Τιμιρτάου – Καζακστάν έχουν κάτι να μας πουν

                                                                            Ο Ιππόλυτος και η Θεοδώρα από το Τιμιρτάου – Καζακστάν έχουν κάτι να μας πουν     Θέλω να μοιραστώ μαζί σας μια μαρτυρία, από τις αναρίθμητες που δυστυχώς δε θα ακούσουμε ποτέ.  Πόσα ξέρουμε για τις ζωές των συνήθως απόκληρων, αλλά συχνά και τολμηρών  προγόνων μας,  που μεταναστεύοντας στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα έχτισαν αυτό που περήφανα σήμερα αποκαλούμε απόδημο ελληνισμό;  Ιδιαίτερα των πρωτοπόρων εκείνων του πρώτου κύματος της μετανάστευσης του δευτέρου μισού του 19ου αιώνα και του πρώτου μισού του 20ου προς τις  ΗΠΑ. Ή, αυτών που συνέπηξαν το ελληνόφωνο καμάρι, από τα Βαλκάνια και την παραδουνάβια κεντρική Ευρώπη μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα. Αυτών που διέπρεψαν στις ακμαίες πόλεις  της οθωμανικής αυτοκρατορίας και τα αστικά κέντρα των ευρωπαϊκών χωρών-πρόσωπα φορείς ιδεών, προπομπών της υπό διαμόρφωση αστικής τάξης. Και των άλλων, των ανώνυμων ξεριζωμένων, που, με τη βία αυτοί, αναζήτησαν άλλους τόπους για να αποθ...
  • Eνα κρυφό δάκρυ(Una furtiva lagrima) για δυο αυτοκαταστροφικά πλάσματα

                                                                Eνα κρυφό δάκρυ(Una furtiva lagrima) για δυο αυτοκαταστροφικά πλάσματα      Με τις ευχαριστίες μου για την ανταπόκρισή σας στην ανάρτηση του περασμένου Σαββάτου, επανέρχομαι σήμερα, όχι με ένα δεύτερο κείμενο πάνω στη θεματική της Ελληνικότητας, όπως είχα στο μυαλό μου, αλλά με κάτι εντελώς διαφορετικό. Και ελαφρότερο. Έτσι, σαν μια απόπειρα να παραμείνουμε σε καλοκαιρινή διάθεση, προτού μας καταπιεί ο επερχόμενος, αδυσώπητος χειμώνας. Ευκαιρία γι’ αυτό, η προβολή από την πλατφόρμα της ΕΡΤ, ertflix της ταινίας του Γούντι Άλεν, «Match Point», με πρωταγωνιστές την Σκάρλετ Γιόχανσον και τον Τζόναθαν Ρις Μέγιερς. Χωρίς να αποκαλύψω πολλά από τη συναρπαστική υπόθεση του έργου -μια ευθεία αναφορά στο βιβλίο «Έγκλημα και τιμωρία», του Ντοστογιέφσκι- πρόκειται για το εξής: Οι πρωταγωνιστές, δυο προικισμένα από τη φύση αιλουροειδή, καταδικασμένα ωστόσο να παραμείνουν στα αζήτητα της ζωής. Με την αρχή...
  • Κανονικοί» άνθρωποι- 3+1 υπέροχες εκδοχές του Έλληνα

    «Κανονικοί» άνθρωποι- 3+1 υπέροχες εκδοχές του Έλληνα Ελληνικότητα, μια έννοια, σχεδόν υπό διαπραγμάτευση. Άλλοι βρίσκουν ότι μας λείπει και άλλοι ότι μας περισσεύει. Μια έννοια εν πολλοίς ακαθόριστη και δεκτική ποικίλων ερμηνειών. Και που, όμως κανονικά, θα έπρεπε να είναι αχρείαστη και μάλιστα ως καίριο χαρακτηριστικό του Έλληνα. Όπως ο Ιταλός, για παράδειγμα, δεν μιλάει για Ιταλικότητα ή ο Σουηδός για Σουηδικότητα… Ψηλαφητό στις παρυφές της, το σημερινό κείμενο, με τα άλλα δυο που θα ακολουθήσουν να αγγίζουν τον πυρήνα της. Ελπίζω να βρείτε κάτι ενδιαφέρον σ’ αυτά. Καλή ανάγνωση. «Κανονικοί» άνθρωποι»...
  • Ένα πορτρέτο - ψυχογράφημα του Έλληνα

                Μια σκιαγράφηση του σύγχρονου Έλληνα, μέσα από δώδεκα σύντομες επισημάνσεις. (Ορισμένες βιωματικής αφετηρίας, άλλες, σημειώσεις προσεκτικού αναγνώστη). Πιστεύω ότι θα ήταν ενδιαφέρον, έτσι σαν παιχνίδι, μετά την ανάγνωση της ανάρτησης, να εκφράζατε την προσωπική σας άποψη. Πώς το βρήκατε; Αυστηρό ή επιεικές Δίκαιο ή άδικο; Και κυρίως: Εύστοχο ή άστοχο; Προσβλέποντας στην ανταπόκρισή σας, Χαιρετώ, ευχαριστώ, Γ. Ένα πορτρέτο - ψυχογράφημα του Έλληνα 1. Οι Έλληνες δεν είμαστε τόσο κακοί όσο μας νομίζουν, ούτε τόσο καλοί όσο νομίζουμε εμείς. 2. Η απουσία μνήμης, ένα διαχρονικό εθνικό χαρακτηριστικό μας. Αποτέλεσμα του άκρατου και ευμετάβλητου...