Ό πρώτος Κοντογιάννης ήλθε άπό τό Βάλτο. Μεγάλη ή πολιτική δύναμη τών Κόντογιανναίων. Φονικά έπεισόδια και άλλα περιστατικά.
Ή παντοδυναμία τών Κοντογιανναίων. Ιδιαίτερα στή Δυτική Φθιώτιδα κράτησε κάπου έκατόν πενήντα χρόνια.Παντοδυναμία πού ήταν οίκονομική, μά καί πολιτική γιατί ή πρώτη αύτεπάγγελτα δημιουργούσε καί τή δεύτερη.Οι μεγάλοι αύτοί άφέντες κατείχαν σχεδόν όλόκληρο τόν τόπο άπ' τ' Άγα, τή σημερινή κωμόπολι τής Σπερχειάδας μέχρι τή Λάσπη τής Εύρυτανιας κι' ολος ό κοσμάκης αύτής τής περιοχής βρισκόταν κατά τόν άλφα ή βήτα τρόπο σ'έξάρτηση μαζύ τους.Χαροκτηριστικό τής δυνάμεως πού εμπνεάν οί Κοντογιαναίοι στήν περιφέρεια είναι καί τό έξής:Λίγο μετά τό 1900 είχε πάει στή Σπερχειάδα ό Ενωματάρχης Κυριάκος, νά εισπράξη εντάλματα του Δημοσίου για χρέη του Κοντογιάννη. Αύτος τον ύποδέχθηκε, τόν τάΐσε καί τόν πότισε.Ό Ενωματάρχης εφυγε καί πανικόβλητος άνέφερε στούς προϊσταμένους του στή Λαμία, τήν άδυναμία του να είσπράξη λεπτά απ' τούς Κοντογιανναίους καί νά φροντίσουν νά στείλουν κανέναν άλλον."Οπως διηγήθηκε, σ' όλη τή διάρκεια του γεύματος γεννειοφόροι καί άρματωμένοι άντρες περιέβαλαν τ' άφεντικό κι' ό ενωματάρχης δέν εβλεπε τήν ώρα νά φυγή.Βέβαια όλα αύτά ήσαν σκόπιμα καί τό μυαλωμένο αστυνομικό όργανο, είδε, έφαγε, ήπίε καί.... άπήλθε.Φυσικά όπως καί τόσοι άλλοι άφέντες, ετσι κι' οι Κοντογιανναΐοι δέ μπορούσαν νά παραμένουν αΙώνια στό προσκήνιό τής ένεργού δράσεως μάλιστα αύτοΙ μπορεί νά πή κανένας, πώς βάστηξαν τή δύναμή τους πιό πολύ απ' όλους τούς άλλους, πού πέρασαν σάν άφεντικά άπ' τήν περιφέρεια.Κι' ετσι είναι ή άλήθεια, άφου τά πράγματα μιλάνε μόνον τους.Οί Κοντογιανναίοι 'εδρασαν κυρίως στή Δυτική Φθιώτιδα σ' όλόκληρο τόν 19ο αΙωνα καί στίς άρχές τού 20ου,άκόμη δέ καί κάμποσα χρόνια πρίν τήν Επανάσταση τού είκοσιένα.Σάν πρώτος τής δυναστείας των Κοντογιανναίων ποϋκαναν τήν εμφάνιση τους στή Φθιώτιδα, άναφέρεται ό Γιάννης, πού ήταν κιόλας άρματωλός στό 1770 στό Βάλτο τού Άγρινιου, άπ' όπου φαίνεται είναι κι' ή άρχικη προέλευση τής οίκογενείας αυτής. Ώνομάστηκε Κοντογιάννης γιατί ήταν μικρός στό άνάστημα. Άναφέρεται σαν γενέτειρα του Γιάννη Κοντογιάννη τό χωρίο Χαλκιόπουλο του Βάλτου.Ό Γιάννης ήταν 'εξυπνος καί καλός πολεμιστής κι' έπικεφαλής δυνάμεως άρματωλών συνέτριψε κάπου στό Βάλτο τόν Κούρτ—Πασά. Οι Κοντογιανναίοι πέρασαν στό, Καρπενήσι καί στή Φθιώτιδα, καί άγωνίστηκαν σάν όπλαρχηγοι κατά τών Τούρκων στό Είκοσιένα, 'οπου άπόχτησον μεγάλες έκτάσεις μεταξύ Άγά καί Λάσπης.Σέ πολλές περιπτώσεις χαρακτηρίζονται σκληροί, 'οπως στήν έξόντωση όλόκληρης σχεδόν τής οίκογένειας του Δημάκη Χατζΐσκου στό Μαυρίλλο, τήν καταστροφή του χωριού Παληοχώρι κοντά στη σημερινή κοινότητα του Τυμφρηστού κλπ.Μάλιστα πολλές άγριότητες τους άναφέρονται σέ γυναικοδουλειές, όπως καί ή περίπτωση, τής έξοντώσεως των Χατζησκαίων άπ' τό Σπύρο Κοντογιάννη,Κάτι τέτοιο έγινε καί στόν Τυμφρηστό πρίν τό 1821 όταν κάποιος Κοντογιάννης ζήτησε νά πάρη τήν κόρη τού Παπά.Ό παπάς κάλεσε όλόκληρο τό χωριό καί διάβασε άφορισμό κατά τού Κοντογιάννη. Σώζεται καί σήμερα η τοποθεσία«Άφορισμός» στόν Τυμφρηστό.Μετά τό πρώτο τέταρτο τού παρόντος αΙώνα έπεσε όριστικά ή δύναμη τών Κοντογιανναίων καί τίποτε δέν 'εμεινε στά Κοντογιανναίικα χέρια. Τά δάση τά πήραν οΐ γαμπροί τους όπως ό Βελέντζας κλπ, καί άλλοι άγοραστές σά τόν Άντώνη Χονδρογιάννη πού άγόρασε τά δάσος «Καρυές» άπέναντι στό Κάψη καί πού είναι σήμερα στά χέρια τών παιδιών τού Κώστα Χονδρογιάννη, ή κοινότητα Τυμφρηστού κ. ά."Ετσι άπό τή μεγάλη δυναστεία τών Κοντογιανναίων ή τουλάχιστον από τήν παληά παντοδυναμία τους δέν άπόμείνε σχεδόν τίποτε.Μόνο ή άνάμνησή τους στά χωριά πού αύτοί δέσποζαν, όπως ή Σπερχειάδα, ή Λευκάδα, τό Πίτσι, 'ο Τυμφρηστός κλπ.