Ο πρώτος νόμος του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, ήταν ο νόμος της 27-12-1833/8-1-1834 (ΦΕΚ 3/10-10-1834), που αποτέλεσε και τον πυρήνα για το σχηματισμό των δήμων σε όλη την Επικράτεια. Τα άρθρο 1 του νόμου αυτού όριζε ότι : « Όλο το Βασίλειον της Ελλάδος θέλει διαιρεθεί σε δήμους, εκάστου δε δήμου θέλει προσδιορισθεί η περιοχή...». Παρακάτω, το άρθρο 4 όριζε ότι: «...παν χωρίον έχον τουλάχιστον 300 κατοίκους δύναται να σχηματίσει ιδίαν δημοτικήν αρχήν». Σύμφωνα με το νόμο, μικρότερα χωριά, σποραδικά χτισμένα σπίτια, μύλοι και άλλες οικοδομές, έπρεπε να ενωθούν μεταξύ τους σε δήμο, ή με ευρισκόμενο κοντά τους μεγαλύτερο οικισμό. Με τον ίδιο νόμο επίσης, άρθρο 7, οι δήμοι θα χωρίζονταν , ανάλογα με τον πληθυσμό τους, σε 3 τάξεις. Ακολούθησαν βασιλικά διατάγματα τα οποία καθόριζαν τη σύσταση , το χωροταξικό, την εξέλιξη και τη λειτουργία των νέων δήμων. Τα ονόματά τους ήταν παρμένα από τα αρχαία ονόματα των τοποθεσιών της ευρύτερης περιοχής, ή και πόλεως, ή από τους ιδρυτές αυτών. Αυτό έγινε για να δοθεί συνέχεια στη ζωή των ελληνικών πόλεων και των χωριών και της ελληνικής φυλής ειδικότερα. Κύριες πηγές εσόδων των νεοσύστατων τότε δήμων ήταν ο φόρος των μελισσών, ο ποιμενικός φόρος, τα δικαιώματα στατήρα, τα προϊόντα της γης, τα σφάγια, τα οινοπνευματώδη ποτά, τα πάσης φύσεως πρόστιμα, οι πρόσοδοι δημοτικής περιουσίας κ.ά. Κατά την πρώτη περίοδο της λειτουργίας των δήμων οι δήμαρχοι διορίζονταν από την Κυβέρνηση. Βάσει του νόμου που προαναφέραμε, η εκλογή του δημάρχου γινόταν από ειδικό «δημαιρεσιακό σώμα», το οποίο συγκροτούσαν τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου και ίσος με αυτά αριθμός δημοτών που λαμβανόταν «εκ των μάλλον φορολογουμένων πολιτών». Το σώμα αυτό εξέλεγε τρεις υποψηφίους δημάρχους, εκ των οποίων ένας από αυτούς διοριζόταν από το Βασιλιά δήμαρχος, όταν επρόκειτο για δήμους α΄και β΄τάξεως. Στους δήμους γ΄ τάξεως ο δήμαρχος διοριζόταν από το Νομάρχη, με βασιλική εξουσιοδότηση. Αυτό ίσχυε μέχρι το 1864. Το Σύνταγμα του 1864, άρθρο 105, όρισε ότι: « η εκλογή των δημοτικών αρχών θέλει γίνεσθαι δι' αμέσου καθολικής και μυστικής δια σφαιριδίων ψηφοφορίας». Σε εκτέλεση της διάταξης αυτής εκδόθηκε ο ν. 4Δ΄/19-11-1864 « Περί δημαιρεσιών», ο οποίος στο άρθρο 1 όρισε ότι: « ο δήμαρχος, οι δημαρχιακοί πάρεδροι και τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου εκλέγονται συγχρόνως δι'  αμέσου εκλογής, συνερχομένων επί τούτου πάντων των δημοτών των συμπληρωσάντων το 21ο έτος της ηλικίας των και εχόντων κινητήν ή ακίνητον περιουσίαν ή μετερχομένων οιοδήποτε επάγγελμα ή επιτήδευμα. Η υπηρεσία του δημάρχου, των δημαρχιακών παρέδρων και των δημοτικών συμβούλων είναι τετραετής». Η πρώτη απογραφή του πληθυσμού του Βασιλείου της Ελλάδος, από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, έγινε το 1833-34 και παρέμεινε άγνωστη. Η απογραφή επαναλαμβανόταν σε ανισόχρονες περιόδους και όταν αυτή δεν γινόταν, ο πίνακας του πληθυσμού του κράτους συντασσόταν μέσω των ετησίων γεννήσεων και θανάτων. Η δημοσίευση των απογραφικών πληθυσμιακών δεδομένων, μέσω της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, άρχισε το 1846. Μια εικόνα της πληθυσμιακής κατάστασης που επικρατούσε στην Ελλάδα, λίγο πριν την Επανάσταση του 21, (1810 περίπου), μας έδωσε ο Γάλλος περιηγητής Πουκεβίλ. Μετά από αυτή τη σύντομη εισαγωγή, παραθέτουμε τους δήμους που σχηματίσθηκαν τότε στην περιοχή μας, τις μετέπειτα μεταβολές, καθώς και κάποια δημογραφικά στοιχεία, σημειώνοντας ότι στην επαρχία Φθιώτιδος σχηματίσθηκαν 14 συνολικά δήμοι. Α. Δήμος Σπερχειάδος (Σπερχιαίων)Σχηματίστηκε με το βασιλικό διάταγμα της 8/20-4-1835, κατατάχτηκε στη β? τάξη με πληθυσμό 2016 κατοίκους , με έδρα την Παλαιοβράχα, η οποία λίγο αργότερα μεταφέρθηκε στο Αγά (σημερινή Σπερχειάδα). Η αρχική σφραγίδα του Δήμου ήταν κυκλική και είχε ως έμβλημα το βασιλικό θυρεό. Με το β.δ. της11-10-1870 (ΦΕΚ 43/1870) επελέγη ως έμβλημα «νύμφη φέρουσα εν τη δεξιά υδρία» Τα χωριά που αποτέλεσαν τότε το Δήμο (με τον πληθυσμό τους ήταν:Παλαιόβραχον (σημερινή Παλαιοβράχα) -347 κ.Αγά (σημερινή Σπερχειάδα) -135 κ.Κάρνα εις Μαστάνι. (Κάρνα ήταν οικισμός γεωργοκτηνοτρόφων στην περιοχή Πουγκακίων, γνωστός με την ονομασία «Καρνοχώρι» και Μαστάνι οικισμός και αυτός γεωργοκτηνοτρόφων στην περιοχή του Αγίου Σώστη, κοντά στη Βίστριζα).

Το 1835 αριθμούσαν 26 κ.

Χαλίλι (σημερινή Μεσοποταμία)-183 κ.Μπρούφλιαις (-ιανη), ( σημερινό Δίλοφο) -230 κ.Αιγυπτοχώρι (σημερινή Άνω Καλλιθέα)- 183 κ.Γοριανη -145 κ.Καληγά- 17 κ.Κουφόδεντρα (σήμερα συνοικισμός της Σπερχειάδας)-42 κ.Κλωνί-85 κ.Φτέρη-386 κ.Καμπιά και Γαύρος (ο Γαύρος ήταν οικισμός πιθανόν κοντά στην Κουτσούφλιανη)-67 κ.Κιλυμόδι ή Χελιμόδι.(οικισμός μεταξύ Φτέρης και Λευκάδας)-42 κ.Λευκάδες (Λευκάδα)-25 κ.'Αγιος Ιωάννης (καλύβια γεωργοκτηνοτρόφων κοντά στη Λευκάδα)-63 κ.Κουκιά ( η σημερινή Πτελέα-Πύργος, που άγνωστο γιατί συμπεριλήφθηκε στο δήμο, ενώ γεωγραφικά βρίσκεται σε άλλη περιοχή)-40 κ.

Β. Δήμος Ομιλαίων Συστάθηκε με το ίδιο β.δ., είχε έδρα το Γαρδίκι κι ήταν γ? τάξεως. Τον αποτέλεσαν τα εξής χωριά:

ΓαρδίκιΠουγκάκιαΣτάγια (Πλάτανος)ΚυριακοχώριΝικολίτσιΑργύρια

Με β.δ. της 25-4-1882 (ΦΕΚ 30/30-4-1882) εγκρίθηκε το έμβλημα του Δήμου που ήταν «Νύμφη φέρουσα υδρίαν εν τη αριστερά». Ως προς την ονομασία του Δήμου δεν γνωρίζουμε λεπτομέρειες. Η πόλη Όμιλαι των Οιταίων, κατά το Βορτσέλα, βρισκόταν ανατολικά της Υπάτης και επομένως δεν είχε καμιά σχέση με την περιοχή. Όμιλαι όμως ονομαζόταν ένα αρχαίο φρούριο, πολύ κοντά στο Γαρδίκι. Η τοπική παράδοση αναφέρει ότι πήρε αυτό το όνομα από το γεγονός ότι μέσα σ' αυτό έβρισκαν καταφύγιο κάτοικοι γειτονικών οικισμών, οι οποίοι καθ' ομίλους κατέφευγαν εκεί σε στιγμές κινδύνου. Αυτή είναι και η πιθανότερη εκδοχή για την ονομασία του Δήμου. Γ. Δήμος Καλλιέων (Καλλιών) Συστάθηκε με το ίδιο β.δ., είχε έδρα τη Σέλιανη (Μάρμαρα) κι ήταν κι αυτός γ'  τάξεως, με πληθυσμό 938 κ. Το όνομα του Δήμου, κατά το Νικόλαο Πολίτη, προήλθε από την αρχαία ομώνυμη πόλη Κάλλιον ή Καλλίπολις. (Ν. Πολίτη: Τα ονόματα των δήμων. Αθήνα 1989). Αργότερα, μετά την κατάργησή του, σχηματίσθηκε νέος δήμος, με το ίδιο όνομα, που περιλάμβανε όμως χωριά της Παρνασσίδας. Τον αποτέλεσαν τα χωριά:

Σέλιανη (346 κ.)Νεοχώρι (Υπάτης)Κολοκυθιά (50 κ.)Πρασιά (Πιθανότατα η σημερινή Δάφνη)Πέρα Χωμίργιανη (Ανατολή)

Το 1840, αποφασίστηκε για λόγους διοικητικούς και οικονομικούς, η συγχώνευση των δήμων. Με βασιλική απόφαση της 27-11/9-12-1840 καταργήθηκαν οι Δήμοι Ομιλαίων και Καλλιέων. Με β.δ. της 20-6/2-7-1841 προσαρτήθηκαν στο Δήμο Σπερχειάδος τα χωριά του Δήμου Ομιλαίων, (εκτός από τα Πουγκάκια, που προσαρτήθηκαν στο Δήμο Τυμφρηστίων), καθώς και τα χωριά Σέλιανη και Κολοκυθιά, του Δήμου Καλλιέων. Τα υπόλοιπα χωριά του Δήμου αυτού προσαρτήθηκαν στο Δήμο Υπάτης. Όμως το 1878, με το β.δ. της 28-10-1878 (ΦΕΚ 65/20-11-1878), επανασυστάθηκε ο Δήμος Ομιλαίων, κατατάχθηκε στη β΄ τάξη με πληθυσμό 3.150 κατοίκους και λειτούργησε μέχρι το 1912. Περιλάμβανε τα χωριά:

Γαρδίκι Στάγια Κυριακοχώρι Νικολίτσι Αργύρια Σέλιανη Κολοκυθιά

Η Σέλιανη και η Κολοκυθιά αποσπάστηκαν από το Δήμο Σπερχειάδος.

Το 1912 το Δήμο Ομιλαίων αποτελούσαν τα εξής χωριά:

Γαρδίκι Αργύρια Κυριακοχώρι Κολοκυθιά Μούστροβο (Περιβόλι) Νικολίτσι Σέλιανη Στάγια

Επίσης, το 1912, ο Δήμος Σπερχειάδος περιλάμβανε τα παρακάτω χωριά:

Σπερχειάδα (Μετονομάστηκε από Αγά το 1904)

Γόργιανη Γυφτοχώρι Καμπιά Κλωνί Κουφόδεντρα Μπρούφλιανη Παλαιοβράχα Φτέρη Χαλίλη

Το 1912, επήλθε ριζική μεταβολή στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Με το ν. ΔΝΖ΄ (ΦΕΚ 58 Α/14-2-1912) του Ελευθερίου Βενιζέλου « περί συστάσεως δήμων και κοινοτήτων», το μέχρι τότε δημοτικό σύστημα αυτοδιοίκησης αντικαταστάθηκε με το κοινοτικό, καθόσον δόθηκε η δυνατότητα να συσταθούν κοινότητες και στα πιο απομακρυσμένα χωριά της πατρίδας μας, ενώ διατηρήθηκαν κάποιοι δήμοι, όχι όμως με τη μορφή και την έκταση των παλαιών δήμων. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 αυτού του νόμου, δήμοι είναι οι πρωτεύουσες των νομών και οι πόλεις με πληθυσμό πάνω από 10.000 κατοίκους. Επίσης κατά τις διατάξεις του άρθρου 2 του ιδίου νόμου, κάθε νόμιμος οικισμός που είχε πάνω από 300 κατοίκους και σχολείο Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως, αποτελούσε κοινότητα. Κοινότητα μπορούσε να αποτελέσει και κάθε οικισμός με λιγότερους κατοίκους, εφόσον είχε σχολείο και το ζητούσαν τουλάχιστον οι μισοί κάτοικοι-εκλογείς. Το Μάρτιο του 1912 διεξήχθησαν εθνικές εκλογές και η Κυβέρνηση Βενιζέλου που προέκυψε, με βασιλικά διατάγματα προώθησε τις μεταρρυθμίσεις στην οργάνωση και τη λειτουργία των νέων οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Ειδικότερα με το β.δ. της 29-8-1912 (ΦΕΚ 261Α΄/31-8-1912) «περί αναγνωρίσεως των δήμων και κοινοτήτων του Νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος» αναγνωρίστηκαν για το νομό, με την τότε διοικητική του διαίρεση, 1 δήμος (Λαμιέων) και 123 κοινότητες. Για την ανάδειξη των νέων δημάρχων και προέδρων προκηρύχτηκαν εκλογές το Νοέμβριο του 1912, οι οποίες όμως αναβλήθηκαν γιατί μεσολάβησαν οι Βαλκανικοί πόλεμοι και με ειδικό μάλιστα νόμο παρατάθηκε η θητεία των παλαιών δημοτικών αρχόντων. Οι εκλογές διεξήχθησαν στις 9-2-1914 και η εγκατάσταση των νεοεκλεγέντων δημάρχων και προέδρων έγινε τον επόμενο μήνα ,το Μάρτιο του 1914. Μεταξύ των κοινοτήτων που αναγνωρίστηκαν ήταν και οι εξής: Σπερχειάδα (περιελάμβανε τους οικισμούς Σπερχειάδα, Κουφόδεντρα και Γόριανη). Άγιος Σώστης (αναγνωρίσθηκε αρχικά με την ονομασία Μπρούφλιανη) Ανατολή (αρχικά αναγνωρίστηκε με την ονομασία Χωμίριανη Πέρα) Αργύρια Γαρδίκιον Καλλιθέα Καμπιά Κανάλια (Από το 1924 έως το 1934 περιλάμβανε και τον συνοικισμό Πιτσίου) Κλωνίον Κολοκυθιά Κυριακοχώριον Λευκάς Μάρμαρα (Αρχικά περιλάμβανε και τον συνοικισμό Μούσδροβο) Μεσοποταμία Παλαιοβράχα Πλάτανος( Περιλάμβανε αρχικά και τον συνοικισμό Νικολιτσίου)Πουγκάκια (Περιλάμβανε και τους συνοικισμούς Παλαιοχώριον και Πίτσιον)Φτέρη Το 1913 αναγνωρίσθηκε με Β.Δ. η Κοινότητα Νικολιτσίου, το 1927 η Κοινότητα Μουστρόβου, το 1934 η Κοινότητα Πιτσίου και το 1946 η Κοινότητα Παλαιοχωρίου Τυμφρηστού. Κατά καιρούς συστάθηκαν οι παρακάτω σύνδεσμοι δήμων και κοινοτήτων με σκοπό τη συνεργασία και την εκτέλεση έργων κοινής ωφέλειας:

Σύνδεσμος κοινοτήτων Σπερχειάδας, Διλόφου , Καλλιθέας, Μεσοποταμίας με έδρα τη Σπερχειάδα και σκοπό την κατασκευή δρόμου ο οποίος θα ενώνει αυτές τις κοινότητες μεταξύ τους. (β.δ. της 2-6-1939 ΦΕΚ 235/Α΄ της 15-6-1939).Σύνδεσμος κοινοτήτων Παλαιοβράχας και Φτέρης με έδρα την Παλαιοβράχα και σκοπό την εκμετάλλευση των ιαματικών πηγών Παλαιοβράχας. (Απ. Ν. 17711/4-5-1965, ΦΕΚ 478/Β΄ της 2-8-1965).Σύνδεσμος δήμου Υπάτης και κοινοτήτων Αγίου Σώστη, Βασιλικών, Καλλιθέας, Καστρίου, Λαδικούς, Μεσοχωρίου Υπάτης, Μεσοποταμίας, Ροδωνιάς , Συκά, Σπερχειάδας με έδρα την Υπάτη και σκοπό την κατασκευή έργου υδρεύσεως από τις πηγές «Κανάλια Πύργου».( Απ . Ν. 45746/1-10-1969 ΦΕΚ 692/Β΄της 23-10-1969).Σύνδεσμος κοινοτήτων Σπερχειάδας, Βασιλικών, Καλλιθέας, Καστρίου, Κλωνίου, Λαδικούς, Λυχνού, Μεσοποταμίας, Μεσοχωρίου, Ροδωνιάς, Συκά και του συνοικισμού Αμαλώτας του Δήμου Υπάτης με έδρα τη Σπερχεάδα και την κατασκευή αρδευτικού έργου των κοινοτήτων από τις πηγές Βίστριζας.( Απ. Ν. 18802/17-8-1976).

Το 1989, με το αριθ. 595 Προεδρικό Διάταγμα, που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 251/29-12-1989, τεύχος Α΄, η Κοινότητα Σπερχειάδας αναγνωρίστηκε σε Δήμο, για λόγους ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας. ( Ξεκίνημα ένοπλης αντίστασης κατά των Γερμανοϊταλών, το Μάιο του 1942 από την Καλύβα Στεφανή). Σε εφαρμογή διατάξεων της κοινής Υπουργικής Απόφασης με αριθ. 9384/11-7-1988 (ΦΕΚ 529/27-7-1988) και του άρθρου 198 του Π.Δ. 323/89, καθορίστηκαν οι γεωγραφικές ενότητες του Νομού Φθιώτιδας καθώς και οι Ο.Τ.Α. που θα απάρτιζαν την 7η Γεωγραφική Ενότητα Φθιώτιδας, που αφορούσε την περιοχή μας. Ήταν ο Δήμος Σπερχειάδος και οι Κοινότητες: Αγίου Σώστη, Ανατολής, Αργυρίων, Γαρδικίου, Διλόφου, Καλλιθέας, Καμπιών, Καναλίων, Κλωνίου, Κολοκυθιάς, Κυριακοχωρίου, Λευκάδας, Μαρμάρων , Μεσοποταμίας, Νικολιτσίου, Παλαιοβράχας, Περιβολίου, Πιτσίου, Πλατάνου , Πουγκακίων και Φτέρης. Επίσης, σύμφωνα με τις παραπάνω διατάξεις, οι Ο.Τ.Α. μιας γεωγραφικής ενότητας μπορούσαν με αποφάσεις των δημοτικών ή κοινοτικών συμβουλίων τους, να συστήσουν αναπτυξιακούς συνδέσμους. Οι παραπάνω Ο.Τ.Α. πράγματι, με αποφάσεις των συμβουλίων τους, προχώρησαν στην σύσταση Αναπτυξιακού Συνδέσμου με την επωνυμία «Σπερχειός» , έδρα τη Σπερχειάδα και σκοπό την ισότιμη συνεργασία των μελών του για να αντιμετωπισθούν από κοινού και συστηματικά τα γενικότερα προβλήματα της περιοχής. Στις 5-9-1994 έγινε στο Δημαρχείο Σπερχειάδας η εκλογή του πρώτου Διοικητικού Συμβουλίου. Πρόεδρος εκλέχτηκε ο κ. Φώτης Ντζούνας. Τα 1995, σύμφωνα με ειδική διάταξη του Π.Δ. 410/1995, καταργήθηκαν οι αναπτυξιακοί σύνδεσμοι και καθολικός τους διάδοχος ορίστηκαν τα συμβούλια περιοχής. Στις 6-11-1995 συγκροτήθηκε το Διοικητικό Συμβούλιο της 7ης Εδαφικής Περιφέρειας (πρώην Γεωγραφικής Ενότητας) Φθιώτιδας. Το αποτέλεσαν 7 δημοτικοί σύμβουλοι από το Δήμο Σπερχειάδος και από 1 κοινοτικός σύμβουλος κάθε Κοινότητας. Πρόεδρος εκλέχτηκε ο τότε Δήμαρχος Σπερχειάδος Αθανάσιος Κατσίκας και έδρα του παρέμεινε η Σπερχειάδα. Το 1997 ψηφίστηκε ο ν. 2539, ο γνωστός σε όλους « Ιωάννης Καποδίστριας», που προέβλεπε τη συνένωση κοινοτήτων και τη δημιουργία διευρυμένων δήμων. Το διευρυμένο πλέον Δήμο Σπερχειάδος τον αποτέλεσαν όλοι οι Ο.Τ.Α. της 7ης Εδαφικής Περιφέρειας Φθιώτιδας. Ο νέος δήμος είχε πληθυσμό 8.573 κατοίκους, έκταση 480 περίπου τ.χμ. και 23μελές δημοτικό συμβούλιο. Στις δημοτικές εκλογές της 11ης Οκτωβρίου 1998 έλαβαν μέρος 4 συνδυασμοί με επικεφαλής τους υποψηφίους δημάρχους: Στάμο Καλαμάρα, Παναγιώτη Κουτρούμπα, Φώτη Ντζούνα και Κώστα Μαστροκώστα. Νικητής αναδείχτηκε τη δεύτερη Κυριακή και εξελέγη δήμαρχος ο Στάμος Καλαμάρας.

Πηγές Κανέλλου Βασιλείου: «Η Σπερχειάδα» Σπερχειάδα 1997 Τσιώνη Παναγιώτη: « Ο νομός Φθιώτιδας» Αθήνα 1983 Σκιαδά Ελευθερίου: «Ιστορικό διάγραμμα των δήμων της Ελλάδος (1833-1912)» Αθήνα 1984.