Eνα κρυφό δάκρυ(Una furtiva lagrima) για δυο αυτοκαταστροφικά πλάσματα
Με τις ευχαριστίες μου για την ανταπόκρισή σας στην ανάρτηση του περασμένου Σαββάτου, επανέρχομαι σήμερα, όχι με ένα δεύτερο κείμενο πάνω στη θεματική της Ελληνικότητας, όπως είχα στο μυαλό μου, αλλά με κάτι εντελώς διαφορετικό. Και ελαφρότερο. Έτσι, σαν μια απόπειρα να παραμείνουμε σε καλοκαιρινή διάθεση, προτού μας καταπιεί ο επερχόμενος, αδυσώπητος χειμώνας.
Ευκαιρία γι’ αυτό, η προβολή από την πλατφόρμα της ΕΡΤ, ertflix της ταινίας του Γούντι Άλεν, «Match Point», με πρωταγωνιστές την Σκάρλετ Γιόχανσον και τον Τζόναθαν Ρις Μέγιερς.
Χωρίς να αποκαλύψω πολλά από τη συναρπαστική υπόθεση του έργου -μια ευθεία αναφορά στο βιβλίο «Έγκλημα και τιμωρία», του Ντοστογιέφσκι- πρόκειται για το εξής:
Οι πρωταγωνιστές, δυο προικισμένα από τη φύση αιλουροειδή, καταδικασμένα ωστόσο να παραμείνουν στα αζήτητα της ζωής. Με την αρχή του έργου, τους βρίσκουμε να έχουν εισχωρήσει στη ζωή μιας παντοδύναμης Αγγλικής οικογένειας -με πύργους, αλόγα, τεράστιες βιβλιοθήκες κλπ. Οι δυο τους είναι αρραβωνιασμένοι με τους γόνους της οικογένειας: Η Σκάρλετ με τον γλυκανάλατο γιο και ο Τζόναθαν με την χαζοχαρούμενη κόρη.
Παρόλο που μπορώ να μιλάω με τις ώρες για την ταινία, ιδιαίτερα όπου αυτή παραπέμπει στο ψυχογραφικό αριστούργημα του Ντοστογιέφσκι, θα περιοριστώ σε τρία σημεία.
Το πρώτο: Σε μια από τις πρώτες φορές που θα βρεθούν μόνα τους τα δυο καθαρόαιμά μας, η Σκάρλετ, έχοντας προφανώς αναλύσει την κατάσταση και διαγνώσει τους κινδύνους που διαγραφόταν, και φοβούμενη περισσότερο τον εαυτό της, θα πει στον Τζόναθαν: «(…) Όλα θα πάνε καλά. Κοίταξε μόνο να μην τα σκατώσεις…». Και εννοούσε βέβαια, να μην κάνουν την κουτσουκέλα…
Και, ώ του θαύματος, (το μαντέψατε) ο Τζόναθαν δεν θα αργήσει… να τα σκατώσει. Η Σκάρλετ θα ενδώσει και όλα θα οδηγήσουν στη συναρπαστική συνέχεια, με τους πρωταγωνιστές να παίρνουν τη θέση τους στο πάνθεον των αυτοκαταστροφικών, των καταραμένων ηρώων της λογοτεχνίας και της τέχνης γενικότερα.
Το δεύτερο σημείο, είναι από τις τελευταίες σκηνές της ταινίας. Εκεί όπου ο Τζόναθαν θα βρεθεί στο έλεος ενός οξυδερκέστατου αστυνόμου. Ο τελευταίος είναι πεπεισμένος για την ενοχή του, αλλά κανένα από τα στοιχεία που έχει στα χέρια του δεν του επιτρέπει να τον ενοχοποιήσει. Έχει φροντίσει γι’ αυτό η Θεά Τύχη. Με μια ζαριά, θα έλεγε κανείς. Όπως συμβαίνει στο τένις, όταν το μπαλάκι ακροβατεί αναπηδώντας πάνω στο φιλέ, μέχρι η τύχη να αποφασίσει από ποια πλευρά του γηπέδου θα πέσει. Κρίνοντας έτσι, συχνά την έκβαση του αγώνα . Έτσι θα συμβεί και στην πιο κρίσιμη στιγμή της ταινίας: Εκεί, όπου, ένα δακτυλίδι που εκσφενδονίζεται από τον Τζόναθαν, θα προσκρούσει στο κιγκλίδωμα μιας γέφυρας και αφού, σε αργή κίνηση, χοροπηδήσει απανωτά στον αέρα, αντί να καταλήξει στον Τάμεση, (που θα τον ενοχοποιούσε), θα πέσει στο πεζοδρόμιο (που τον αθωώνει). Τόσο απλά...
Αντίθετα, ο άτυχος αστυνόμος θα κρατήσει την, περί της ενοχής τού ήρωά μας, βεβαιότητά του μόνο για τον εαυτό του και, μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά, θα κλείσει το φάκελο της υπόθεσης, παραδίδοντας τον Τζόναθαν αμόλυντο στην, ανύποπτη περί τα διατρέξαντα, οικογένειά του. Δεν θα μπορούσε, άραγε, αυτός ο δευτεραγωνιστής του έργου, να πουλήσει τη σιωπή του στον πολύφερνο ύποπτο-ένοχο που κρατούσε στα χέρια του; Μια αιωρούμενη πτυχή της ταινίας, αυτό, που μας κάνει να σκεφτούμε: Τι καλά που είναι να διαπιστώνεις, που και που, ότι υπάρχουν γύρω σου ορισμένοι άνθρωποι, που προτιμούν «τη γλύκα τού να παραμένουν ενάρετοι, όταν μπορούν, με το αζημίωτο, να είναι ανήθικοι».
Το τρίτο σημείο που έχει μείνει ανεξίτηλο, στα αυτιά μου αυτό, είναι η μουσική επένδυση του φιλμ: Πρόκειται για την άρια, Una furtiva lagrima, (Ένα κρυφό δάκρυ) από την όπερα L'Elisir d'Amore (Ελιξίριο του έρωτα), του Ντονιτσέτι. Κι αυτό, όχι τόσο για το μαγευτικό ακρόαμα που προσφέρει, αλλά για την απογειωτική δραματοποίηση που εξασφαλίζει στις κρίσιμες στιγμές της ταινίας. Ακούστε την στο youtube, με πρώτη ευκαιρία.
Δεν τελειώσαμε. Κλείνω με κάτι που, παρόλο άσχετο με την ταινία, έχει τη θέση του εδώ. Ένα κειμενάκι ενός μάστορα της λογοτεχνικής μικρής φόρμας, του Κώστα Μαυρουδή *, στο οποίο επίσης πρωταγωνιστεί το Elisir d'Amore. Το παραθέτω: «Ένας νεότατος ιερέας μπήκε στο μικρό δισκοπωλείο της στοάς. Τον παρακολουθούσα για ώρα να συζητεί και συνέχισα να τον προσέχω καθώς σκάλιζε με ταχύτητα τα CD στα ράφια του Μελοδράματος. Διέθετε την άνεση του ενήμερου που ενδιαφέρεται περισσότερο για σπάνιες και δυσεύρετες ηχογραφήσεις. Τελικά αγόρασε το Elisir d’amore (…). Δεκαπεντέμισι χιλιάδες δραχμές παροχετεύθηκαν από τα θυλάκια του ιερέως στο ταμείο του καταστήματος. Άλλως ειπείν, αμοιβές από μονωδίες ψαλμών και δεήσεων ανταλλάχθηκαν με άριες του Ντονιτσέτι».
Τι έχετε να πείτε γι’ αυτήν τη συναλλαγή;
Ανανεώνω το ραντεβού μας για το επόμενο Σάββατο, ευχόμενος: Καλό φθινόπωρο.
*Από το βιβλίο του, «Οι κουρτίνες του Γκαριμπάλντι», Νεφέλη
Αφήγηση Γιώργος Ι.Κωστούλας